In ‘Luisteren met…’ interviewt Soundtrackcity bewoners uit Amsterdam over de invloed van geluid op hun leven. Welke geluiden horen bij hun woonomgeving? En Wat betekenen deze geluiden voor hen?
Deel 1: Peggy
De komende periode gaat Vivian in gesprek met een aantal bewoners van Amsterdam Zuid. Samen zullen ze het hebben over de invloed van geluid op hun leven. Welke geluiden horen bij hun woonomgeving? En wat betekenen deze geluiden voor hen?
Voor het eerste interview bezocht ze Peggy bij EOKS; seniorenwoningen in Amsterdam Buitenveldert. Zij nam Vivian mee terug in de tijd, naar haar jeugd. Hoe klonk het toen? Welke geluiden herinnert zij zich als favoriete geluid van vroeger?
Kunt u zich kort voorstellen en vertellen waar we nu zijn?
Ik ben Peggy en we zijn nu in Buitenveldert, in een seniorencomplex dat bestaat sinds 1980. Ik zit in de Zuidvleugel, in een van de gerenoveerde appartementen. Ik kijk vanuit mijn ramen uit op het water en het groen, en op een wit bruggetje waar ik dol op ben. Ik zie er van alles voorbijkomen. Mensen met kinderwagens, senioren, joggers.
Ik kom uit Amsterdam en ik ben na het Montessori Frans gaan studeren. Ik ben na mijn studie in het onderwijs terecht gekomen. Helaas werd ik op mijn 34e ziek en ben ik daarom in de WAO terechtgekomen. Dat was een grote dreun in het leven. Sindsdien heb ik veel vrijwilligerswerk gedaan. Zo ben ik mantelzorger voor een zieke broer en voor mijn ouders geweest. Ik deed ook veel vertaalwerk, en werkte bij de Blindenbibliotheek.
Ik ben nu 74 jaar, ik kwam hier op mijn 70e wonen. Ik zocht een plek waar ik meer in een soort woongemeenschap kon wonen. Doordat ik relatief jong ben kan ik nog veel dingen doen hier. Zo werk ik achter de receptie, ik notuleer voor vergaderingen en ik help mensen met boodschappen.
Wat betekent deze plek voor u?
Het betekent omhulling en samenhorigheid. Het is een gemeenschap waar ook steeds meer mensen van zeventig of in de tachtig komen wonen. Vitale mensen die veel dingen doen. Er zijn veel activiteiten hier die worden georganiseerd voor of door de bewoners.
Welke geluiden horen voor u bij deze plek?
Als je het hebt over negatieve geluiden dan zijn dat vooral de vliegtuigen. We zitten hier onder de Buitenveldertbaan [beluister hier het geluid]. Die wordt bijvoorbeeld ingezet wanneer er een bepaalde wind staat. Sommige dagen hoor je dus niks maar er zitten ook dagen tussen waarop het zo erg is dat je bijna zou denken ‘Ik vertrek’. Ik ben er nu wel aan gewend. Maar het zou toch fantastisch zijn als het er niet meer was. Een ander geluid dat me te binnenschiet is de overlast van festivals. Ik woonde vroeger bij de Middenweg, toen het beleid van de gemeente was dat de festivals meer naar de randen van de stad werden verplaatst. Gelukkig valt het hier mee maar ik hoor af en toe ook weer soortgelijke geluiden vanuit het Gijsbrecht van Amstelpark – tenminste dat denk ik. Ik moet zeggen dat het vaak erg lastig is om geluid precies te kunnen lokaliseren. Bijvoorbeeld wanneer je een wc hoort doortrekken en je niet weet of het nou van de boven of de onderburen komt.
Maar op een positieve noot, als het stil is hoor ik ‘s avonds soms de uilen, of overdag een specht hierbuiten. Voor mijn raam loopt een wandelpad, ik hoor vaak vlagen van gesprekken van buiten. Niet woordelijk maar wel het geroezemoes van pratende mensen. Ik vind dat ontzettend gezellig om te horen, een heel prettig achtergrondgeluid. Ik denk dat het komt omdat ik alleen woon. Daardoor heb je niet als vanzelfsprekend het geluid om je heen van mensen. En die reuring vind ik heel prettig, ook binnen het complex. Ik houd van de geluiden die bij het complex horen. Mensen die elkaar groeten, iemand die stofzuigt op de gang, het ophalen van de vuilnis, of een bel die bij de buren gaat. Dat voelt heel huiselijk.
Heeft u een bepaald geluid dat u zou kunnen omschrijven als favoriet?
Als ik van de omgeving uitga zijn dat de dierengeluiden. De specht, de eenden in het water hiervoor, de uil. Die geluiden zijn alleen te horen als de andere geluiden er niet zijn. Maar ook het kuieren van de mensen langs mijn raam. Het ruisen van de wind door de bomen vind ik heerlijk. Pianomuziek vind ik ook fantastisch. In de grote zaal hier beneden staat een vleugel. Soms zit daar iemand te spelen. Daar geniet ik van. Daarnaast heb ik de radio nodig. Als de radio weg zou vallen in mijn leven zou ik dat heel moeilijk vinden.
Waarom betekent de radio zoveel voor u?
Nou ik heb last van chronische depressies. Daar heb ik genetische aanleg voor en dagelijks last van. Vooral ‘s ochtends als ik wakker word heb ik moeilijke uren. Daarvoor is de radio voor mij fantastisch. Je ziet geen beeld, maar er is toch een aanwezigheid. Ik houd van muziek, dat is dus sowieso fijn, maar er is ook een gesprek op de achtergrond. Bij radio 4 wisselen ze nieuws, gesprekken en muziek af. En dat helpt mijn ontzettend. Ik heb de radio niet permanent aanstaan maar het is wel een geluid dat mij heel veel geeft. Met een extra betekenis.
Wat fijn dat u iets heeft gevonden dat het iets gemakkelijker voor u maakt.
Daar ben ik erg blij mee, maar het is ook inspirerend voor me. Er zitten veel momenten van verassing in het luisteren naar de radio. Ik leer elke keer iets nieuws.
Is er een plek in de omgeving waar u graag naartoe gaat?
Het winkelcentrum hiernaast bezoek ik alleen voor de noodzaak. Ik heb mijn hele leven naast markten gewoond. De Albert Cuyp, de Lindengracht en daarna de Dappermarkt. Dus markten trekken mij ontzettend aan. Ik weet nog hoe ik vroeger tijdens mijn studie altijd wakker werd van de geluiden van de Albert Cuyp. ’s Ochtends hoorde je als eerste de marktkraamkarren die aan elkaar geschakeld waren in een sliert de markt oprijden. De marktmeester verdeelde vervolgens de plekken. Dat is een geluid waar ik van hield. Dat mis ik hier wel, het is hier onpersoonlijker. Maar daarom loop ik graag door het park naar Rooswijk op de Buitenvelderselaan. Daar is een klein winkelcentrum met een mooie boekhandel. Ze hebben er zelfs nog kramen staan.
Hoe klinkt die plek?
Nou, Buitenveldert heeft dus soms wat onpersoonlijks. Ik zeg vaak; ‘het is hier groen, beton, beton, groen.’ Ik ontdek wel steeds meer, maar ik mis sommige geluiden wel. Hoewel, de roep van een marktmeester is misschien wel helemaal niet meer iets van deze tijd. Wat ik ook mis zijn de geluiden van insecten. Ik groeide op in Zwitserland waar ik dat veel hoorde. Daar komt ook mijn liefde vandaan voor het ruisen van de wind door de bomen. Ik denk dat dat zelfs mijn eerste geluidsherinnering is.
Kunt u daar meer over vertellen?
Ik ervaarde dat geluid als veilig. Iets dat groter is dan jezelf, maar waar je je veilig bij voelt. Ook de geluiden van de koeien en de koeienbellen zijn oude geluiden voor mij.
Een andere geluidsherinnering die mij veel doet, is aan de tijd dat ik in de Jordaan woonde. Ik woonde toen vlakbij de Westertoren. Dat was gedurende een periode dat ik last had van slapeloosheid. Dan was die toren aan de ene kant vervelend want daardoor dacht ik ‘Jeetje, er is alweer een uur voorbij’, maar aan de andere kant had die toren ook iets veiligs en vertrouwds.
Veel geluiden in Amsterdam die ik herinner hoor ik nu eigenlijk niet meer. De straatzanger die vroeger één keer per week in onze straat kwam zingen bijvoorbeeld. Dan gooide je wat geld vanuit je raam naar buiten voor hem. Of de scharensliep, die met zijn kar langskwam. En natuurlijk de oude geluiden van de aardappelkar en de melkboer. Dat zullen vast veel mensen van mijn generatie nog herkennen. Maar Amsterdam is ontzettend veranderd.
Geluid kan zo vertrouwd zijn, of veel houvast geven.
Heeft u een voorbeeld van hoe geluid houvast kan geven?
Ik merk dat ik dat altijd voel wanneer ik het rinkelen van de kopjes en schoteltjes hoor dagelijks om half elf. Dan wordt hier beneden koffie geserveerd. Dat voelt heel huiselijk en het geeft het gevoel van structuur in mijn dag.
Stel u zou een ideale woonomgeving mogen samenstellen. Hoe zou die klinken?
De vliegtuigen weg, en de opgevoerde brommers ook. Wat ik ook hinderlijk vind is als er geluidsoverlast is wanneer er bezoek is. Een blaffende hond die maar aanhoudt bijvoorbeeld of overlast van de vliegtuigen. Ik vind dat heel opvallend, dat ik zo’n geluid erger vind als er bezoek is. Ik ga me dan inleven in een ander en denk dat zij zich er vast aan ergeren. Dan voel ik me verantwoordelijk voor de overlast. Gek he?
Ik kan me dat goed voorstellen. Net als wanneer er bezoek is als je huis een beetje rommelig is. Dan valt het je ineens veel meer op.
Ja precies zo! Terwijl je met geluid er niks aan kunt doen natuurlijk. Daarin merk je ook direct het verschil met je geluidsomgeving. Is het in je eigen huis, zijn het je buren, is het buiten of helemaal intern. Wat dat laatste betreft, ik ben erachter gekomen hoe hard interne geluiden ook kunnen meespelen in de geluidsbeleving. Ik heb sinds een aantal jaar last van tinnitus (oorsuizen). Daar heb ik een modus van leven mee gevonden, maar als er geen afleidingsgeluiden zijn dan word ik ineens teruggeworpen op dat geluid. En dat kan dan heftig zijn.
Qua ideale woonomgeving, een toekomstig beleid dat zou kunnen worden aangepast, zou zijn om meer rekening te houden met geluidsoverlast voor bewoners. Dus wat betekenen die festivalgeluiden voor een buurt? Kunnen geluiden evenredig worden verdeeld over buurten?
Ik vind de telefoon een van de meest vervelende geluiden die in de laatste jaren is toegevoegd aan de geluiden van de stad. Er lijkt geen grens meer, communicatie in het openbaar vervoer bijvoorbeeld. Mensen praten over privédingen waar we allemaal bij zijn. Al die gesprekken en mobiele communicatie hebben veel momenten van stilte of rust weggenomen uit de stad. Dat zou ook minder mogen in mijn ideale toekomststad.
Ik ben ook benieuwd hoe de stad straks klinkt als alles elektrisch is, ook in het centrum bijvoorbeeld.
Het is interessant om te merken hoe groot de verschillen per wijk zijn in Amsterdam vindt u niet?
Ontzettend. Per buurt waar ik heb gewoond is de geluidservaring totaal anders geweest. In de Jordaan was het altijd levendig; spelende kinderen op straat, geroezemoes, markten maar weinig stilte.
Waar ging u vroeger heen als u behoefte had aan rust?
Nou, alleen op zondag was de Jordaan ineens een stille plek. Dus dan ging ik juist graag wandelen door de buurt. Echte stilte ervaren in de stad is een zeldzaamheid.
Maar toch ervaar ik dagelijks wel een moment van rust. ’s Avonds als de meeste geluiden zijn uitgedoofd en ik de balkondeur open heb staan, wanneer de maan door de bomen schijnt en je frisse lucht ruikt. Dan voelt het even alsof de wereld stil staat. Maar de stad is en blijft eigenlijk altijd vol van geluid.
Lees hier: Luisteren met… #2
Lees hier: Luisteren met… #3